Tarczyca
Czy zdajemy sobie sprawę z tego, jak bardzo ważnym narządem jest tarczyca? Dopóki nie daje nam o sobie zdać, w ogóle nie pamiętamy, że istnieje coś takiego jak gruczoł tarczowy. No właśnie… co to jest ta tarczyca i dlaczego ona jest taka niezbędna?
Czym jest tarczyca?
Tarczyca (z języka łacińskiego – glandula thyroidea) to nieparzysty gruczoł wydzielania wewnętrznego. Gruczoł tarczowy (bo tak brzmi jego alternatywna nazwa) umiejscowiony jest w przednio-dolnej części szyi. Leży poniżej krtani, obejmując tchawicę półpierścieniem. Tarczyca składa się z pęcherzyków, które z kolei tworzone są przez komórki, potrafiące zmieniać swoją wielkość. Wielkość komórek uzależniona jest od aktywności gruczołu tarczowego. Zadaniem tarczycy jest produkowanie hormonów. Hormony magazynowane są w pęcherzykach w postaci koloidu.
O hormonach tarczycy w skrócie
Hormony tarczycy są jodowanymi aminokwasami. W jaki sposób powstają? By tarczyca mogła produkować hormony niezbędny jest jod. Pierwiastek ten znajduje się w wodzie oraz pokarmach, które spożywamy. Wchłanianie jodu następuje w jelicie cienkim. Tam, pod wpływem enzymu następuje jego przekształcenie w jodki, które w kolejnym etapie wychwytywane są z krwi przez tarczycę. W gruczole odbywa się jodowanie tyrozyny. W taki oto sposób powstają hormony tarczycy.
Zadanie hormonów tarczycy polega na przyspieszaniu ogólnej przemiany materii oraz metabolizmu. Ponadto hormony zwiększają zużycie tlenu przez tkanki oraz pobudzają różnicowanie tkanek. Do zadań hormonów tarczycy należy również regulowanie pracy gruczołów łojowych oraz wpływają na tworzenie tkanki tłuszczowej, dbając o odpowiednie odżywienie skóry.
Okazuje się, że nawet minimalne zachwianie równowagi hormonów może w bardzo niekorzystny sposób odbić się nie tylko na naszej urodzie, ale i zdrowiu.
Nieznane choroby tarczycy
Wiele mówi się na temat nadczynności oraz niedoczynności tarczycy. Mówi się ogólnie, z podaniem objawów i sposobu leczenia. Ale niektórzy zapominają, że schorzenia te mają swoje szczegółowe odmiany. Oto kilka z nich.
Gruczolak toksyczny
Gruczolak toksyczny (po łacinie – struma nodosa toxica) to inna postać nadczynności tarczycy. W tym miejscu warto dodać, że najbardziej rozpoznawalną odmianą nadczynności jest choroba Gravesa-Basedowa. Gruczolak toksyczny znacznie częściej występuje u kobiet aniżeli u panów. W odróżnieniu od choroby Gravesa-Basedowa, gruczolak „atakuje” kobiety po czterdziestym roku życia. Gruczolak ulega najczęściej unieczynnieniu w okresie menopauzy u pań, u których w ciągu życia w różnych sytuacjach powstawały guzki tarczycy nieczynne hormonalnie. Guzki takie mają charakter samoistny? Co to oznacza? Po prostu tyle, że produkują dużą ilość hormonów tarczycy, mimo zahamowania przysadki mózgowej przez nadmiar tyroksyny.
W gruczolaku toksycznym nie stwierdza się objawów związanych z wytrzeszczem gałek ocznych, co jest z kolei charakterystyczne dla choroby Gravesa-Basedowa. Występują jedynie oznaki, które są wynikiem nadmiaru hormonów tarczycy. U chorych można więc stwierdzić gładką, ciepłą skórę, drżenie rąk. Ponadto czynność serca zostaje przyspieszona, która często jest niemiarowa. Ma to związek z tym, że w wolu guzowatym toksycznym może występować migotanie przedsionków.
Przełom tarczycowy
Przełom tarczycowy (crisis thyreotoxica) to nagłe nasilenie się nadczynności tarczycy, które przebiega z groźnymi objawami ze strony układu krążenia. Zaawansowana nieleczona nadczynność tarczycy sama może stać się przyczyną przełomu. To z kolei może spowodować wielkie endogenne zatrucie hormonami tarczycy. Bezpośrednim czynnikiem, który przyczynia się do wyzwolenia przełomu tarczycowego może być zabieg wykonany w nierozpoznanej oraz nieleczonej nadczynności tarczycy, na przykład – usunięcie zęba, przerwanie ciąży, silne wzruszenie oraz emocje. Objawy nadczynności tarczycy nasilają się maksymalnie. Najczęściej towarzyszy temu wysoka gorączka, chory obficie się poci oraz jest silnie pobudzony psychicznie oraz ruchowo. Czynność serca bardzo często jest przyspieszona, a ciśnienie jest wysokie. W następnej fazie pojawia się osłabienie, adynamia mięśniowa i zapaść. Bardzo często stan taki prowadzi do śmierci.
Zapalenie tarczycy
Wyróżnia się różne odmiany zapalenia tarczycy, które między sobą różnią się etiologią oraz klinicznymi objawami.
Ostre zapalenie tarczycy może przebiegać z burzliwymi objawami miejscowymi, które sygnalizowane są poprzez ból gruczołu tarczowego nasilającego się podczas połykania, obrzęk szyi, gorączkę czy hiperleukocytozę. Choroba ma skłonność do samoistnych remisji oraz nawrotów.
Przewlekłe zapalenie tarczycy najczęściej posiada mechanizm immunologiczny. Różne czynniki szkodliwe przyczyniają się do uszkodzenia komórek tarczycowych, przeciw którym powstają przeciwciała, które z kolei uszkadzają elementy tarczycy. Choroba najczęściej trwa kilka lat. Konsekwencją jest zniszczenie gruczołu tarczowego oraz spowodowanie zanikania czynności hormonalnej. W końcu rozwija się obraz niedoczynności tarczycy.